DADAİZM

              Jean   Arp,   Richard   Hülsenbeck,   Tristan  Tzara,  Marcel  Janco  ve   Emmy  Hennings'in  aralarında  bulunduğu  bir  grup  genç  sanatçı  ve  savaş  karşıtı  1916  yılında  Zürih'te    Hugo   Ball'in  açtığı     cafe'de  toplandı.Fransızcaca'da oyuncak  tahta  at  anlamına  gelen  Dada  akımın  ismi   olarak  seçildi.Bildiriside  burada  açıklandı  1923'de   tüm    Avrupaya  yayılan  o  dönemin  tüm  gelenekçi  anlatım  biçimlerine karşı  çıkan  ve  temelde  yıkıcı  olan  bir   sanat,  düşünce ve  edebiyat  akımıdır.

                      Jean Arp

     1.Dünya savaşıyla birlikte yüzyılın çelişkilerinin patlak verdiği bir sırada , ideolojik ve estetik baskılara bir tepki, geleneksel sanatı bütünüyle yadsıyan bir başkaldırı olarak ortaya çıktı.Kamuoyunu şaşkınlığa düşürmek ve sarsmak istiyorlardı. Yapıtlarında alışılmış estetikçiliğe karşı çıkıyor, burjuva değerlerinin tiksinçliğini vurguluyorlardı.Bu akımın sanatçıları alışılagelmiş resim tekniklerini bırakarak gündelik kullanılan kağıt,ağaç gibi eşyaları birbirleri ile birleştirerek ilginç eserler ortaya koymuşlardır.

    Bu hareket içinde gelenekçi sanat da olabildiğine inkar edilip alaya alınmıştır. Duchamp'ın bıyıklı ve isterik bakışlı Mona Lisa tablosu, bu düşüncenin haşin bir örneği olarak ün kazanmıştır.

                                                                                           

  Dadaizm'im öncülerinden  Macar şair Tristan Tzara 1917'de DADA dergisini çıkarmaya başladı. Bu dergide dadaizmin öncüleri ses şiiri , anlamdışılık şiir ve şans şiiri adını verdikleri yeni şiir biçimlerini denemeye başladılar. Sonra Fransa'nın önde gelen şairleri de dergide çalışmaya başladı.

                      Dadaist sanatçılar sanat konusunda fazlasıyla eleştireldi.Yüksek ve güzel olduğu düşünülen sanatı üreten ve ona tapan toplumla    1.Dünya Savaşı'na sebep olan toplum ne de olsa aynı toplumdu. Dadaistlere göre sanat dolaylı yoldan da olsa suçluydu. Daha da kötüsü eğer Alman erkekleri Fransızları ve Rusları süngüleriyle şişlemeye sırt çantalarında Goethe'nin kitabıyla gidiyorlarsa bunu sanat insanlığı aptal yerine koyduğu ,insanların dünyayı olduğundan daha güzel bir yer olarak görmelerine sabap olduğu için yapıyorlardı. İşte Dadaistleri en çok kızdıran ve radikal ifade yollarına iten de buydu.  Dada yerleşik sosyal estetiğe acımasızca bu yüzden saldırmıştır. Güzelliğin, simetrinin ve anlamın bozguna uğratılması  ve geleneksel malzemelerin reddedilmesi Dada'nın başlıca özellikleriydi.

  Dada'nın hemen hemen herşeyi inkar etmesi ,yeni ve güçlü iletişim yöntemlri yaratmış; bunlar şiirde yeni biçimlerin kullanılması , görsel iletişimde ise kolaj ve fotomontaj gibi teknikler olmuştur.Bu tekniklerde resimli dergilerden ,eski mektuplardan , basın ilanı ve etiketlerden kesilen fotoğraflar yeni bir düzenlemeyle yapıştırılmış ve birbiriyle ilgisi olmayan  bu resim ve işaret parçalarından , yeni anlamlar yaratan  bağlantıların kurulduğu , genellikle kışkırtıcı nitelikte düzenlemeler oluşturulmuştur.

Marcel Duchamp

  Hans Arp ''Sosyal estetikten zamanla daha fazla uzaklaştım'' adlı yazısında Dada hareketini özetlemiştir. Dada insanın akla uygun davranışlarını ortadan kaldırmayı ve de doğal ve mantıksız düzene yeniden kavuşmayı amaçlamıştır.Dda insanın mantıklı anlamsızlıklarını, mantıksız saçmalıklarla değiştirmeyi istemektedir. İşte  bu yüzden biz Dada'nın büyük davulunu bütün gücümüzle çalıyoruz ve mantıksızlığın övgülerini tüm nefesimizle üflüyoruz. Dada için felsefeler bırakılmış eski bir diş fırçasından daha az değerlidir. Dada onları büyük dünya liderlerine bırakır. Dada erdemin resmi sözlüğünün iğrenç entrikalarını kınamaktadır. Dada saçma olan için vardır ki bu saçmalık anlamsızlık anlamına gelmez. Dada doğa gibi saçma ve akla aykırıdır. Dada doğadan yana ve sanatın karşısındadır.

     1922'de üyeler arasındaki sürtüşmelerin artması, yıkıcı etkinliklerin bir sınıra dayanması ve çok sayıda  Dadaist'in Sürrealizm'e yönelmesi sonucu,varlığını sürdürecek bir zemin kalmadığı için son bulmuştur.

SANATÇILARI:

JEAN (HANS) ARP

MARCEL DUCHAMP

MARCEL JANCO

RİCHARD HULSEN BECK

MAN RAY

KURT SCHWİTTERS

MAX ERNST

 Jean Arp (1887-1996)

hans arp olarak da bilinir (d. 16 Eylül 1887, Strassburg, Almanya - ö. 7 Haziran 1966, Basel, İsviçre), 20. yüzyılın ilk yansında Avrupa'da görülen öncü sanat anlayışının önderlerinden biri olan Fransız heykelci, ressam ve şair.

Önceleri, doğum yeri olan Strassburg'da (bugün Strasbourg) resim öğrenimi gören Jean Arp, çalışmalarını daha sonra Alman­ya'nın Weimar kentinde ve Paris'teki Julian Akademisi'nde sürdürdü. 1912'de Münih'e gitti, orada arkadaşı Wassily Kandinsky'nin aracılığıyla kısa bir süre Blaue Reiter toplu­luğuna katıldı. 1914'te Paris'e döndü, yazar Max Jacob'la, Modigliani, Picasso ve Ro­bert Delaunay gibi ressamlarla tanıştı. I. Dünya Savaşı sırasında sığındığı Zürich'te dadacılık akımının kurucularından biri oldu. Kabartma resimlerini ilk kez Zü­rich'te yapmaya başladı. 1921'de sanatçı Sophie Taeuber ile evlendi.

1924'e değin Almanya'da yaşadıktan sonra karısıyla bir­likte Paris yakınlanndaki Meudon kentine yerleşti. 1920'lerde gerçeküstücülerle ilişki­ye girdi ve 1930'da Daire ve Kare topluluğuna katıldı. Aynı yıl ilk papiers déchirés (yırtılmış kâğıtlar) dizisini de gerçekleştirdi.

1931'de soyutlama-yaratma akımına katıl­dı. II. Dünya Savaşı sırasında geri döndüğü Zürich'te 1943'te karısını yitirdi. İsviçre'de yaşadığı yıllarda ilk papiers froissés (buruş­turulmuş kâğıtlar) dizisini yaptı. Savaş bi­tince Meudon'a geri dönerek soyut biçim ve renklerle yaptığı denemeleri sürdürdü ve şiirler yazdı.

Yazıları Marcel Jean tarafın­dan Arp on Arp: Poems, Essays, Memories by Jean Arp (1972; Arp, Arp'ı Anlatıyor: Jean Arp'ın Şiirleri, Denemeleri ve Anıla­rı) ve Arp's Collected French Writings (1974; Arp'ın Fransızca Toplu Yazıları) ad­lı kitaplarda derlenmiştir.